Ontvang jij, als onderbouwleerkracht, ook regelmatig nieuwe instroomkinderen, lees dan verder! Deze blog geeft je belangrijke tips om de basis te leggen voor een heerlijke tijd op school! Dat verdient ieder kind!
De overgang naar de basisschool is een belangrijke mijlpaal in het leven van een kind. Op vierjarige leeftijd staan kinderen aan het begin van een spannend avontuur, waarbij ze nieuwe ervaringen zullen opdoen, vriendjes zullen maken en hun kennis en vaardigheden verder zullen ontwikkelen. In deze blog zal ik je enkele tips geven die jou kunnen helpen bij het vormgeven van een succesvolle en warme start van de jongste kleuter bij jou in je kleuterklas. Een soepele overgang naar de basisschool is de basis voor een goede basisschooltijd. Jij, als leerkracht, speelt daarbij een cruciale rol!
De voorbereiding op de overgang naar de basisschool
Voordat het grote avontuur echt begint, is het wenselijk dat ouders en kind een rondleiding krijgen van de directeur, intern begeleider of van jou. Verken samen de nieuwe omgeving. Straal vertrouwen uit en laat trots je klaslokaal, het schoolplein en de gymzaal zien. Ouders ontvangen graag de jaarkalender, schoolregels en info over de manier van communiceren met ouders (bijv. app/ mail/ nieuwsbrieven).
Om het kind een gevoel van welkom te geven, kan een persoonlijke leuke uitnodigingskaart voor de nieuwe school worden gestuurd. Dit kleine gebaar geeft een warm gevoel van welkom.
Adviseer ouders om hun zoon of dochter voor te bereiden op de eerste dag op de grote school door thuis samen te praten over school. Denk hierbij aan het maken van nieuwe vriendjes, het spelen en werken in de klas.
Op vierjarige leeftijd hebben kinderen al enige zelfstandigheid ontwikkeld. Ze kunnen meestal zelf eten, aankleden en naar het toilet gaan. Het is belangrijk dat ouders hun kinderen aanmoedigen om deze taken zelfstandig uit te voeren, zodat ze zich comfortabel en zelfverzekerd voelen wanneer ze naar school gaan. Moedig ouders aan om samen met hun kind een tas klaar te leggen met daarin zijn eigen broodtrommel en beker (voorzien van naam). Ze kunnen voor voorspelbaarheid zorgen door samen een aftelkalender te maken waar de belangrijke dagen op getekend staan (denk aan afscheid op het kinderdagverblijf, eerste wenmoment op school, etc.).
Plan wenmomenten in waarop het kind (en ouders) geleidelijk kan wennen aan het nieuwe ritme, de dagelijkse routines, activiteiten, andere leerlingen en de schoolomgeving. Hiermee geef je het kind de kans een gevoel van vertrouwen en veiligheid op te bouwen.
Voer een intakegesprek met de ouders (misschien sámen met hun kind) om meer te weten te komen over het kind. Ouders kennen hun zoon of dochter het best. Ze kunnen relevante en waardevolle inzichten delen over de ontwikkeling, interesses, behoeften en persoonlijkheid van hun kind. Dit helpt je om goed aan te kunnen sluiten op de behoeften van het kind en is tevens een mooie eerste stap om een vertrouwensband op te bouwen met ouders.
Zorg dat er een warme overdracht met de peuterspeelzaal of kinderopvang plaatsvindt. Nodig de betrokken professionals uit de voorschoolse periode uit om informatie over de ontwikkeling en behoeften van het kind te delen.
Overweeg cohort-instroom in de onderbouw, waarbij meerdere jonge kinderen tegelijkertijd beginnen. Door de jongste kleuters tegelijkertijd in een groep te laten starten, wordt het gevoel van samenhorigheid bevorderd en het kan helpen bij het opbouwen van nieuwe vriendschappen.
Vertel de andere kinderen in de klas over de komst van een nieuw kind. Het voelt als nieuweling fijn als ze jouw naam kennen en je gastvrij wordt ontvangen.
De eerste stap in de kleuterklas ….
En dan komt het moment dat het kind afscheid moet nemen van ouders en een nieuwe fase binnenstapt. Dit is een bijzonder moment (voor het kind én zijn ouders)!
Reserveer hiervoor extra tijd en aandacht op de eerste schooldag. Laat ze bijvoorbeeld een kwartier eerder of later komen dan de andere kinderen. Hierdoor kun je écht aandacht geven aan het nieuwe kind en samen de nieuwe omgeving bekijken. Ouders geef je hiermee de gelegenheid om rustig afscheid te nemen.
Stel jezelf voor en maak verbinding op een speelse en vriendelijke manier. Toon interesse en begrip voor het kind, dat mogelijk gespannen en onzeker is tijdens de eerste schooldag. Geef ruimte voor deze gevoelens en bied geruststelling. Iets vertrouwds van thuis (een knuffel of lievelingsboekje) kan veiligheid bieden.
Stel ouders gerust en laat hen voelen dat hun zoon of dochter in goede handen is bij jou. Vaak speelt een kind, dat moeite heeft met afscheid nemen, na een half uur al lekker in een hoek. Ontneem dan stress bij ouders, laat ze even weten dat het goed gaat met hun kind. Een klein gebaar maar zo fijn voor ouders!
Je geeft het kind een gevoel van welkom door te laten zien dat zijn stoeltje klaar staat, zijn sticker bij het kapstokhaakje hangt en er een kaartje is voor op het kiesbord. Zorg voor voorspelbaarheid. Vertel en laat aan de hand van de dagritmekaarten aan de leerling zien hoe de schooldag er uit gaat zien.
Koppel een ander (wellicht al bekend) kind aan de nieuwe leerling. Hij gaat vandaag extra voor zijn nieuwe klasgenoot zorgen!
De eerste weken op school …. wat kun jij doen?
- Probeer het kind écht te zien en te begrijpen. Ga op kindhoogte zitten en stem af op het kind bij het al dan niet maken van oogcontact. Toon oprechte interesse in zijn gedachten, gevoelens en ideeën.
- Zie het kind achter het gedrag. Probeer te begrijpen welke boodschap het wil overbrengen met bepaald gedrag. Laat zien dat je er bent om te ondersteunen en te helpen wanneer dat nodig is.
- Dit zal bijdragen aan een positieve vertrouwensrelatie die je in de eerste weken op school wilt opbouwen. En een kind kan pas echt tot leren komen als het zich veilig en prettig voelt!
- Help het kind nieuwe relaties op te bouwen met anderen. Moedig samenwerking en interactie aan, bijvoorbeeld door middel van coöperatieve werkvormen en het aanwijzen van een maatje.
- Is hij aan het wiebelen op de stoel, blijft hij niet langer dan 3 minuten bij zijn werkje? Corrigeer niet direct, het is een jongste kleuter die volop aan het leren is!
- Streef naar continuïteit in de ontwikkeling van het kind door aan te sluiten bij zijn belevingswereld en de kennis en vaardigheden die de leerling al heeft ontwikkeld. Daag de leerling uit en bied een stimulerende omgeving.
- Voer na een paar weken een kindgesprek.
- Heb hoge verwachtingen en geef groeigerichte feedback, dan zullen ze groeien!
- Het kan even duren voordat een kind volledig gewend is aan de nieuwe omgeving en het ritme. Heb geduld en geef het kind de tijd en ruimte om te wennen en te groeien.
- Stem regelmatig af met ouders en deel de ontwikkeling van het kind. Overweeg een huisbezoek. Dit biedt een kans om het kind in zijn vertrouwde omgeving te ontmoeten, draagt bij aan een vertrouwensband en het geeft je inzicht in de thuissituatie.
- Last but not least, vergeet niet om samen met het kind plezier te hebben en te genieten. Een betrokken enthousiaste leerkracht is een spiegel voor het kind!
Als leerkracht heb je een cruciale rol in het begeleiden van een kind naar de grote school. Een soepele overgang naar de basisschool is de basis voor een goede basisschooltijd. Jij maakt echt het verschil!
Literatuur
Delfos, M.F. (2020,2021). Luister je wel naar míj? Amsterdam: B.V. Uitgeverij SWPBrouwers, H. (2010). Kiezen voor het jonge kind. Uitgeverij Coutinho
Ellen Kuipers
Onderwijsadviseur | Specialist Jonge Kind
Onze expertgroep jonge kind
Ellen Kuipers
Onderwijsadviseur l Specialist Jonge Kind
Ella Janssen
Onderwijsadviseur l Orthopedagoog
Marjolein Verhoef
Onderwijsadviseur l Orthopedagoog
Sanne Floris
Onderwijsadviseur l Interim IB
